به گزارش پایگاه خبری تحلیلی جویباران به نقل از بلاغ ، امام (علیه‌السلام) در این گفتار حکیمانه خود هشدار شدیدی به ظالمان و ستمگران می‌دهد، می‌فرماید: «ستمگری که آغازگر ظلم است فردای قیامت دست خود را از پشیمانی (به دندان) می‌گزد»؛ (لِلظَّالِمِ الْبَادِی غَداً بِکَفِّهِ عَضَّةٌ).
امام (علیه‌السلام) این سخن را از آیه ۲۷ سوره فرقان برگرفته است آن جا که می‌فرماید: (وَ یَوْمَ یَعَضُّ الظَّالِمُ عَلَی یَدَیْهِ یَقُولُ یَا لَیْتَنِی اتَّخَذْتُ مَعَ الرَّسُولِ سَبِیلا)؛ «و (همان) روزی که ستمکار دست خود را (از شدت حسرت) به دندان می‌گزد و می‌گوید: ای‌کاش با رسول (خدا) راهی برگزیده بودم».
نکته شایان توجه این است که امام (علیه‌السلام) در این جا ظالم را مقدم بر «بادی» کرده؛ یعنی آن کسی که آغازگر ظلم است، از این نظر که شخص دوم اگر مقابله‌به‌مثل کند ظلم نیست؛ بلکه احقاق حقی است و اگر بیش از مقابله‌به‌مثل کند باز قبح و زشتی ظلم او به‌اندازه کسی که آغازگر ظلم است، نمی‌باشد و تعبیر «عضو» (به دندان گزیدن) کنایه از شدت ناراحتی است، زیرا انسان هنگامی که به ناراحتی‌های شدید گرفتار می‌شود؛ ناراحتی‌هایی که از خود او سرزده و خودش باعث و بانی آن بوده، می‌خواهد از خود انتقام بگیرد، برای این کار به آزار خویشتن می‌پردازد؛ گاه بر سروصورت خود می‌کوبد و گاه دست خود را که با آن کار خلافی انجام داده می‌گزد. در حدیثی از امام موسی بهابرگ جعفر (علیه‌السلام) می‌خوانیم: امام (علیه‌السلام) در مورد دو نفر که به هم دشنام می‌دادند فرمود: «فی رَجُلَیْنِ یَتَسابّانِ فَقالَ: الْبادی مِنْهُما أَظْلَمُ وَ وِزْرُهُ وَ وِزْرُ صاحِبِهِ عَلَیْهِ ما لَمْ یَتَعَدَّ الْمَظْلُومُ؛ آن کس که آغازگر بوده ظالم‌تر است و گناه او و گناه نفر دیگر بر اوست مادامی که مظلوم از حد تعدی نکند».
جمله «ما لَمْ یَتَعَدَّ الْمَظْلُومُ» ممکن است اشاره به آن قسم از سب باشد که مظلوم در انجام آن مجاز است مثل این که کسی به دیگری بگوید: «لعنة اللّه علیک» و او در جوابش بگوید: «علیک لعنة اللّه» ولی در همان کتاب اصول کافی و بعضی کتب دیگر به‌جای «ما لَمْ یَتَعَدَّ»، «ما لَمْ یَعْتَذِرْ» آمده است اشاره به این که اگر شخص دشنام دهنده عذرخواهی کند و از کار خود توبه کرده و جبران نماید گناه او برداشته می‌شود. این نسخه صحیح‌تر به نظر می‌رسد، زیرا درباره نفر دوم تعبیر «وِزْر» به‌کاررفته که نشان می‌دهد او هم گناهکار است خواه تعدی کند یا تعدی نکند؛ ولی هرگاه مسئله عذرخواهی پیش آید مشکل حل می‌شود.
درباره ندامت ظالم و عاقبت کار او احادیث دیگری نیز از معصومان (علیهم‌السلام) نقل شده از جمله در حدیثی از رسول اکرم (صلی‌الله علیه و آله) می‌خوانیم: «الظُّلْمُ نَدامَةٌ؛ ستمگری پشیمانی است».
با این که می‌دانیم ظلم سبب پشیمانی است؛ اما به‌قدری این رابطه شدید است که حضرت فرموده ستمگری عین پشیمانی است.
در حکمت ۳۴۱ خواهد آمد که امام علی بن ابی طالب (علیه‌السلام) فرموده است: «یَوْمُ الْعَدْلِ عَلَی الظّالِمِ أشَدُّ مِنْ یَوْمِ الْجَوْرِ عَلَی الْمَظْلُومٍ» و شبیه همین تعبیر در حکمت 241 آمده است: «یَوْمُ الْمَظْلُومِ عَلَی الظّالِمِ أشَدُّ مِنْ یَوْمِ الظّالِمِ عَلَی الْمَظْلُومِ» و مفهوم هر دو این است که روزی که خداوند از ظالم انتقام می‌گیرد بسیار شدیدتر است از روزی که ظالم به مظلوم ستم می‌کند.
در مورد تجسم اعمال در روز قیامت از بعضی روایات استفاده می‌شود که ظلم به‌صورت ظلمت و تاریکی مجسم می‌شود همان‌گونه که رسول اکرم (صلی‌الله علیه و آله) فرمود: «اتَّقُوا الظُّلْمَ فَاِنَّهُ ظُلُماتٌ یَوْمَ الْقِیامَةِ؛ از ظلم بپرهیزید که در روز قیامت ظلمت و تاریکی است».
نیز از روایات استفاده می‌شود: از جمله گناهانی که کیفر و عقوبت آن در این دنیا دامان انسان را می‌گیرد ظلم است، همان‌گونه که از امام باقر (علیه‌السلام) نقل شده که فرمود: «ما مِنْ أَحَدٍ یَظْلِمُ بِمَظْلَمَةٍ إلّا أَخَذَهُ اللهُ بِها فی نَفْسِهِ وَ مالِهِ؛ هیچ‌کس به دیگری ستم نمی‌کند مگر این که خداوند انتقام او را در جان یا مال او خواهد گرفت».
این سخن را با حدیثی از رسول اکرم (صلی‌الله علیه و آله) پایان می‌دهیم: فرمود: «إنَّ أسْرَعَ الْخَیْرِ ثَواباً الْبِرُّ وَ إنَّ أسْرَعَ الشَّرِ عِقاباً الْبَغْیُ؛ چیزی که ثواب آن بسیار زود به انسان می‌رسد نیکوکاری است و چیزی که مجازات آن زود دامن انسان را می‌گیرد ظلم و ستم است».
انتهای خبر/
ثبت دیدگاه